ՄԱՐԱՂԱ
Մարաղա… Այս անունը Ձեզ կարող է չասել ոչինչ: Անգամ, եթե 88-ից հետո առիթ եք ունեցել լսելու ՙԼեռնային Ղարաբաղ՚ անվանումը: Մարաղան Լեռնային Ղարաբաղի ամենամեծ բնակավայրերից էր: Էր, որովհետև 1992թ. ապրիլի 10-ին ադրբեջանցի օմոնականները ներխուժելով ավերել ու հրկիզել են գյուղը, ողջակիզել ու անմարդկային դաժանություններով տանջամահ արել խաղաղ բնակիչներին, մի մասին էլ գերեվարել ու տարել անհայտ ուղղությամբ: Ում հաջողվել է փրկվել, ապաստանել են անտառներում և հեռանալով ցրվել աշխարհով մեկ: Իսկ Մարաղան շարունակում է մնալ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ: Սույն նախագիծը մի փորձ է ներկայացնելու Մարաղայի իրական պատմությունը, հույսով, որ Դուք կանեք ձեզնից կախվածը, որպեսզի այն չկրկնվի երբեք և ոչ մի տեղ:
Նարինե Աղաբալյան
ՄԱՐԱՂԱՆ ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ԱՄԵՆԱՄԵԾ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻՑ Է
«1992 թ. ապրիլի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանի Մարաղա գյուղում գազանաբար սպանվել է շուրջ 50 մարդ: Պատանդառվել է 49 անձ, որից 9-ը երեխա, 18-ը՝ կին, 3-ը՝ տարեց մարդ, այդ թվում մեկը՝ կույր: 19 պատանդի ճակատագիր մինչ օրս մնում է անհայտ»:
©Արյունահեղություն Կովկասում. Լեռնային Ղարաբաղում հակամարտության էսկալացիա: Human Rights Watch, սեպտեմբեր 1992 թ.
ՄԱՐԱՂԱՆ` 20-ՐԴ ԴԱՐԱՎԵՐՋԻ ԳՈՂԳՈԹԱ
«Դա նման էր Գողգոթային... շատ տարիներ անց»: Սրանք բարոնուհի Քերոլայն Քոքսի խոսքերն են: Նորօրյա Գողգոթան, որի մասին խոսում է բարոնուհին, Մարաղայի ողբերգությունն է:
1992թ. ապրիլի 10-ի լուսաբացը Մարաղայում արյունոտ էր, առավոտ լուսոն բացվեց դաժան ողբերգությամբ, ադրբեջանական հրոսակների անմարդկային ոճրագործությամբ: Օդում արյան գաղջ հոտն էր, այրվող տների թանձր ծուխը, վիրավորների ու հարազատներին կորցրածների լացն ու կականը, իսկ շուրջբոլորը դիակներ էին, մարդկանց կտրտված մարմնամասեր: